Page 278 - kayseri-sehri

Dµ. MǺ±ÈÈ´¼ Kɳ´ | K±²³´µ¶ Ş´ºµ¶ (1830–1860)
olan İnglz Tcaret Ev’n açtılar. Seyyah Mordtmann 1850’l yılların başında Kayser’den
41
hraç edlen mallar arasında ala cehr ve buğdayın olduğunu ler sürmektedr. İncelenen
42
dönemde Kayser ve cvarında tcar faalyetlerde bulunanların sadece Ermen, Müslü-
man ve İnglz tüccarların olmadığı anlaşılmaktadır. Ntekm 15 Kasım 1859 tarhl br
veskadan, Kayser ve cvarından Fransız tüccarlar tarafından toplanan mal ve eşyaların
yurt dışına satılmak üzere Kayser ve Konya üzernden Mersn Lmanı’na ulaştırıldığı
tespt edlmştr. Ayrıca Fransız tüccarların bu tcaretler sırasında Mersn Lmanına
43
ulaştırdıkları emta ve eşyalardan alınan rüsûm–u mürûrye ve rüsûm–u bac (gümrük
44
vergs) verglernden şkâyetç oldukları da anlaşılmaktadır. (13 Aralık 1859) 1879
45
yılında İnglz Asker Konsolosu olarak atanan Teğmen Ferdnand Bennet, Kayser’de altı
ay geçrmş ve bu sürenn sonunda br rapor hazırlamıştır. Bennet raporunu hazırlarken
Osmanlı makamlarından ve kentn önde gelen tüccarlarından da yararlanmıştır. Bennet,
Kayser Sancağı hakkındak raporunda sancağın verg durumuna lşkn kayıtlara da
yer vermştr. Bu raporlara göre Kayser’nn toplam yıllık gelr 6.000.657 kuruş olup
bu vergnn 2.000.000 kuruşluk kısmını ev ve araz emlak vergs oluşturmaktadır. 46

Kayser’de yapılan maden eşyalar, mutfak eşyaları, tarım aletler, altın, gümüş, süs
eşyaları, saracye malzemeler (semer, eğer, koşum takımları), halı ve klm, ağaç eşya-
ları ve moblya, sucuk, pastırma, kuru kayısı ve üzüm gb mamul maddeler ve tarım
ürünler ucuzluğu ve kaltes le mparatorluğun her yanında ve yurtdışında kolaylıkla
terch edlp pazarlar buluyordu. Kayserl taş yapı ustaları ülke dışında da ün salmışlardı.
Tebrz, Ervan, Odesa, Petrograd, Beyrut, Sofya, Vyana ve Kahre gb brçok şehrde
modern taş bnaların yapımında bu ustalar çalışmışlardır. 47

İthal Edilen Mallar
XIII. yüzyılda thal edlen maddeler; pekl, altın–gümüş şlemel elbseler, yünlü
pamuklu kumaşlar, kürkler, şeker, sabun, ecza maddeler, madenî eşya, kâğıt, züccacye,
zırh, kılıç, tolga ve kalkan gb slâhlar gb emta Mısır, Surye, İran, Hndstan ve Orta
Asya ülkelernden thal edlmekte d. 48

41 Tuzcu, 19. Yy’ın Başlarından–20. Yy’ın İlk Çeyreğne Seyyahların Gözüyle ve Konsolosluk Raporlarında
Kayser’nn İktsad Yapısı, 533.
42 Eravşar, Seyahatnamelerde Kayser, 134.
43 BOA. HR. MKT. 313/84. [19 Rabulahr 1276/15 Kasım 1859].
44 Mürûryye: Br köprüden, br yabancı ülkeden geçerken verlen verg.(Develloğlu, 736)
45 BOA. HR. MKT. 318/22. [18 Cemazeylevvel 1276/13 Aralık 1859].
46 Somuncu, 118.
47 Tuzcu, 19. Yy’ın Başlarından–20. Yy’ın İlk Çeyreğne Seyyahların Gözüyle ve Konsolosluk Raporlarında
Kayser’nn İktsad Yapısı, 528.
48 Faruk Sümer, “Selçuklular Devrnde Mlletlerarası Br Fuar”, Türk Dünyası Araştırmaları, 1985, 5–10.

278