Page 279 - kayseri-sehri

ݰ߶³±¼¶ Y±Ù¾
Keza XVIII. yüzyılın knc yarısından tbaren buharla çalışan maknelern üretm
alanlarında kullanılmaya başlaması le brlkte Avrupa’da sanayleşme başlamıştır. Bunun
netcesnde yen meslek ve ş dalları ortaya çıkmıştır. Kas kuvvetnn yern maknelern
alması ser ve ucuz eşya üretmn doğurmuştur. Ülkemzdek el tezgâhlarında yapılan
malât daha ucuz ve kaltel olan sanay malları karşısında rekabet edemez olmuş, böy-
lece pyasayı Avrupa malları stla etmşlerdr. XIX. yüzyıl sonlarında Kayserl tüccar
İstanbul, İzmr gb lman şehrlerne taşınarak Avrupalı şadamları ve onların şrketler
le temas kurarak baylklern almışlar ve Kayser de açtıkları büyük mağazalarda bu
malları satmaya başlamışlardır.

Batı ülkelerne mal satma mkânının bulunmayışı, ülkenn altın ve gümüş değerlernn
devamlı şeklde dışarı akmasına yol açmıştır. Dışarıdan daha çok hammadde tedark
etmek ve buna karşılık mamul madde satmak olan merkantlst ekonom anlayışı Batı
Avrupa sanayn Anadolu pazarına yöneltmştr. Bu durumda Osmanlı Devlet koruyucu
tedbrler alması yerne yabancı tacrlere “kaptülasyon” adı altında br takım mtyaz-
lar tanıması XIX. yüzyıl ortalarına doğru Batı Avrupa sanay ürünlernn Anadolu’ya
yayılmasına ve Kayser’de orta hall halkın ble Londra çuhasından elbse gymesne
neden olmuştur. 1835’te Kayser’y zyaret eden seyyah Hamlton; Kayser’dek Vezr
49
Han’ında satılan mallar arasında thal ürünlern de olduğunu ler sürmüştür. Seyyah
satılan mallar arasında cam boncuklar, Kızıldenz’den denz kabukları, eğersz koşum
takımları, çok kaba şçlkl Alman ya da Rus yapımı asma kltler belrtmştr. Hamlton,
bu ürünlern pek çoğunun Tresten’den (Dresten) geldğn de öne sürmüştür. 1841
50
yılında Kayser’nn başlıca dışardan thal edlen tcaret ürünlernden olan kahve satışı
şn senelk 60 bn kuruş bedel le İzmrl tüccar Elon Bazargân tekelne almıştır. 51
Kayser’de 1825–1914 yılları arasında Avrupa’nın her türlü thal mallarının satışını
yapan brçok tüccar, şrket temslcs ve acenteler yer almıştır. Bunlar arasında İsvçre ve
Belçka kbrtler, Amercan Ol Company, Amercan Snger Dkş Maknaları, İpranasyon
braderlerne at mağazalar le Yazıcıyan braderlere at mağaza sayılablr. 52

49 Adnan Gülerman–Sevda Taştekl, Ahî Teşklatının Türk Toplumunun Sosyal ve Ekonomk Yapısı Üzerndek
Etkler, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara 1993, 35.
50 Eravşar, Seyahatnamelerde Kayser, 116.
51 BOA. C. İKTS. 37/1846. [29 Zlhcce 1256/21 Şubat 1841].
52 Çötel, 199.

279