Page 35 - kayseride_ticaret_ve_sanayi

Kayseri’de Ticaret ve Sanayi
Selçuklu Dönemi ticaretinin bilinmeyen diğer pazarı da Kayseri-Kırşehir yolu üze-
rinde bulunan Ziyaret Pazarı’ dır. Devletin himaye ve denetiminde bulunan bu pazarlar
dönemin ticari hayatına adeta damgalarını vurmuştur.
(…) Tarihi ve ticari yolların tam da kavşağında bulunması her dem önemini devam
ettirmiştir. Şehir, bu özelliklerinden dolayı Selçuklular zamanında da büyük değer
kazanmıştır. Bu ticari yolların işlerliği ile canlılık kazanan Kayseri, gelen yolcuların ve
misafirlerin geceleyip; ihtiyaçlarını karşılamak için yapılan kervansaray ve hanlarla da
tarihi dokusunu oluşturmuştur.

Selçuklular, Anadolu’da birçok kervansaraylar ve hanlar yaptırmışlardır. Kervansa-
ray, bu günkü anlamıyla otellerdir. Selçuklu kervansarayların otellerden farkı parasız
oluşudur. Tamamen insani duygularla yapılmışlarsa da devrin hükümdarlarının siyasi
ve sosyal düşüncelerinin bir sonucu olarak da yaptırılmış olmaları bir gerçektir.
Kervansaraylar, şehir dışında yapılan kargir binalar olup, devlete aittir. Gelirini tımar
beyleri veya vakıflarla sağlardı. Yolcular ancak üç gün yatabilirlerdi. Yolcuların günlük
ihtiyaçlarının karşılanması dışında kıymetli para ve mücevherlerini saklamak üzere
demir kasalar bulunmakta idi. Yolculardan din mezhep farkı gözetilmezdi. Bir de aşevi
vardı. Bazı kervansaraylarda ilim adamları için bir kütüphane bulunurdu. Bu da bize
kervansarayların da ilim alış verişinin yapıldığı önemli müesseselerden biri olduğunu;
Selçuklu’nun ilim hayatıyla sosyal hayatı nasıl bütünleştirdiğini göstermektedir.
Kervansaraylar, ekonomik ve sosyal birçok görevi üstlenmiş yapılardır. Bu görev-
leri arasında zengin ticari emtia nakleden kervanları yağmalardan, göçebe ve eşkıya
baskınlarından korumak ve konakladıklarında ise her türlü ihtiyaçlarını karşılamaktı.
Vakıf eseri olan kervansaraylar, bir kültür alış-verişinin merkezi olarak da tüccarlar
arasındaki iletişimi ve ortak bir dili de sağlıyorlardı.
Kayseri-Sivas arasında 6, Kayseri-Aksaray arasında 9, Kayseri-Malatya arasında 4,
Kayseri-Adıyaman arasında 8 kervansaray bulunmaktadır. Ancak sayısı kesin olarak
verilen bu kervansaraylar günümüze kadar sağlam bir şekilde gelememiştir.
I. Alâü’d-din Keykubad tarafından yaptırılan Konya-Aksaray arasında Sultan Hanı,
Kayseri-Sivas arasındaki 2 kervansaray ile Kayseri-Konya arasındaki Zazadin, Obruk,
Sadü’d-din Köpek, Kayseri-Malatya arasındaki Karatay, Kayseri-Besni (Adıyaman) ara-
sındaki Kamerü’d-din kervansarayları bunlardan birkaçı idi. Karatay Kervansarayı’na
Kayseri’den 36 parça arazi, iki mera ile Meşhed kasabasının 19 tarlasının vakfedilmesi,
kervansaraylara tahsis edilen zengin vakıfların çok olduğuna işaret eder. Kervansarayların
yanında bir de ticari mahiyet ve ücretli müessese özelliğini taşıyan hanlar mevcuttu.

35