Page 101 - Kültepe Kaniş

Kervanlar ve Kervan Yolları
Metinde “han” olarak tercüme ettiğimiz bēt ubrim, özellikle kervan masraf kayıt-
larında geçmektedir. Çeşitli kaynaklarda wabrum veya ubrum kelimesinin “yabancı,
misafir” anlamındaki ubārum ve wabartum ile ilişkili olduğu vurgulanmaktadır. bēt
2
wabrim/ubrimler tüccarların Anadolu’daki iş gezileri sırasında ücret (aynî veya nakdî)
ödeyerek konakladıkları yerlerdi. Burada kervandaki eşekler için ahırlar ve taşınan
malların korunması için depolar da bulunuyordu. Bu yapı veya bir bakıma kurumlar
Selçuklular ve Osmanlılar devrindeki kervansaraylarla karşılaştırılabilir.
Kervanların güvenliği Anadolu şehir krallıklarınca sağlanıyordu. Fakat kervanların
uğrak yerlerindeki iç karışıklıklar veya şehir devletleri arasındaki savaşlar kervanların
güvenliğini tehdit eden en önemli unsurdu. Metinlerde kervanların baskına uğradığı
veya malların yağmalandığına dair, birkaç yer dışında dikkate değer bir bilgi yoktur.
Ancak, Asur ile Anadolu krallıkları arasında yapılan antlaşmalarda Asurlular’m can
ve mal güvenliklerinin sağlanmasına yönelik birçok karar bulunması, Eski Anadolu’da
asayiş konusunda sıkça problemler yaşandığının işaretidir. Koloni devrinin sonlarına
tarihlenen bir mektup bu konuda bilgi bulunan ilginç bir belgedir. Çok hasarlı durumdaki
mektup, Takmur şehri tüccarları tarafından tanrılar ve Asur şehrine hitaben yazılmıştır.
Mektupta yolların tehlikelerle dolu olduğu; isyanlar sebebiyle dağlık bölgelerin güvenli
olmadığı ve kervanların eşkiyalar (habbātum) tarafından soyulduğu; tüccarların korku
içerisinde ve perişan bir durumda Şap şehrinde bekledikleri anlatılmaktadır. 3

Sonbaharda, kışa yakın zamanda havaların birden soğuması veya yazın aşırı sıcaklar
kervanların hareketlerini güçleştiren diğer önemli etkendi. Tüccarlar sık sık havanın
çok soğuk olduğundan, eşeklerin yürümekte zorlandıklarından şikâyet etmektedirler.
Sarp bir arazide olumsuz hava şartlarında taşıdıkları ağır yükle yürümek zorunda olan
eşeklerden bazılarının yolda öldüğü sık sık dile getirilmektedir. Bir metinde, “(Hava)
çok soğuk, eşekler yürüyemiyorlar. Yol açılır açılmaz içimziden birisi senin için ayrılmış
kumaşları Turhumit’e getirecek.” ; bir diğerinde “Senin bir eşeğin Naşilan’da öldü ve 15
4
şeqel gümüş ödeyip (yeni bir eşek) satın aldım. Sürücü öldü ve İlī-imitti’nin oğlu Usur-şa-İştar’ı
kiraladım. (Ona) 10 şeqel gümüş ödedim.” denilmektedir.
5
Eşekleri ve kervana eşlik eden görevlileri tehdit eden diğer bir tehlikenin de vahşi
hayvanların saldırısı olduğu anlaşılmaktadır. Bir mektupta mektubun yazarı muhatapla-

2 M.T. Larsen 1976, s. 279.
3 Kt. 89/k 118:J.G. Dercksen-V. Donbaz 2001, s. 103.
4 Kt. 94/k 375: 13-22 ku-ṣù-um ma-ad e-ma-ru-um a-na a-lá-ki-im lá na-ṭù-ù i-na na-áp-tí ha-ra-nim iš-té-en
i-na ba-ri-ni ṣù-ba-tí-e ša qá-tí-kà a-na Tur4-hu-mi-it ù ù-ba-al (G. Barjamovic 2005, s. 26).
5 Kt. 94/k 1258: 9-15 1 ANŠE-kà i-na Na-ší-lá-an i-mu-ut-ma 15 GÍN KÚ.BABBAR áš-qùl-ma áš-a-am kà-ṣa-
ru-um i-mu-ut-ma Ú-ṣù-ur-ša-İštar DUMU İli5-mì-tí a-gu5-ur 10 GÍN KÚ.BABBAR áš-qùl (G. Barjamovic
2005, s. 24).

101