Page 96 - Kültepe Kaniş

Prof. Dr. Cahit Günbattı | Kültepe - Kaniş
Hititler at terbiyesi konusunda uzman olan Kikkuli adlı bir Hurrili’yi Hattuşa’ya
getirmişlerdir. Onun adıyla anılan metinlerde atların beslenmesi, bakımı, savaş ara-
balarına koşumu hakkında ayrıntılı bilgiler verilmektedir. 117
Nevşehir-Topada’daki hiyeroglifle yazılmış kitabede Tabal krallarından Wasusarma
öğünerek atlı birliklerinden söz etmektedir. Asur devletinin son büyük kralı Asurba-
118
nipal’in (M.Ö. 668-626) annallerinde üç yerde, Asur’un hâkimiyetini kabul eden Tabal
kralı Mugallu’nun yıllık vergi olarak çok sayıda at vermekle yükümlü kılındığından
bahsedilmektedir. 119

Mezopotamyalı iki kral arasındaki at alış verişinin konu edildiği bir mektup, ata
verilen değeri yansıtması bakımından önemlidir. Mektup Qatna (şimdiki Meşrife)
kralı İşhi-Addu tarafından Asur kralı I. İşme-Dagan’a (M.Ö. 1776-1760) gönderilmiştir.
Bu mektup İşme-Dagan’ın kardeşi Yasmah-Addu’nun kral olduğu Mari’ye getirilmiş
ve orada kalmıştır. Anlaşılan Mari kralı, ağabeyinin Qatna kralının sözlerine öfkele-
neceğini düşünmüş olacak ki, mektup Asur’a gönderilmemiştir. Qatna kralı, zamanın
büyük bir kralının hışmını çekmemek için son derece diplomatik bir dille kaleme aldığı
mektubunda şunları yazmıştır:
“Bu söz söylenmeyecek bir sözdür. Fakat şimdi söyleyeyim ki kalbim ferahlasın. Sen büyük
bir kralsın. Sen arzu ettiğin 2 atı benden istedin ve ben (onları) sana gönderdim ve münakaşa
(pazarlık) etmeden sen bana 20 mina kalay gönderdin. Sen tam olarak istediğini benden
almadın mı? (Fakat) bana bu az kalayı gönderdin. Eğer babamın tanrısı (nın hatırı) için,
bana hiçbir şey yollamasa idin (emin ol) kalbim kırılmazdı. Bu atların fiatı bizde, Qatna’da
600 şeqel gümüştür. Fakat sen bana 20 mina kalay gönderdin. (Bunu) duyan ne söyleyecek!
Bizi (ikimizi) karşılaştırmaz mı? Bu ev senin evindir. Senin evinde ne eksiktir! Bir kardeş diğer
kardeşe istediğini vermez miı Eğer kalayı bana göndermeseydin hiçbir şekilde gücenmezdim.
Sen büyük bir kral değil misinı Niçin bunu yaptını Bu ev senin evindir.” 120
Kültepe metinlerinde birçok kere “katır” (perdum) kelimesiyle karşılaşıyoruz. Bir
121
yerde de “katırlar âmiri” (rabi perdē) unvanı geçmektedir. Bu melez hayvanların sarp
122
yollarda eşeklere göre çok daha dayanıklı olmaları ve daha fazla yük taşımaları, kervan
ticaretinde şüphesiz maliyeti düşünen önemli bir unsurdu. Fakat az bulunmaları ve
yüksek fiyatları sebebiyle daha zor sahip olunan hayvanlardı. Nitekim bir katırın fiyatı

117 A. Ünal 2002, s. 96.
118 J.D. Hawkins 2000, s. 452-454.
119 D.D. Luckenbill 1927, 781; 848; 911.
120 ARM 5, 20
121 Mezopotamya kaynaklarında “katır” karşılığında geçen damdammum ve parûm kelimelerine Kültepe
metinlerinde rastlanmamıştır.
122 Kt. 87/k 320:14.

96