Page 95 - Kültepe Kaniş

Ekonomi ve Ticarî Hayat | Tarım ve Hayvancılık
Kültepe tabletlerinde sadece birkaç yerde dişi keçiler (ezzātum) söz konusu edilmek-
tedir. Hitit Kanunları’nda keçilerle ilgili hükümler bulunması , bu hayvanların da
111
110
Anadolu’da yaygın bir biçimde beslendiğini götermektedir.
Sığır/öküz (alpum) tarla sürmek ve yük taşımak için kullanılıyordu. Çoğunlukla yerli
kimselerin adlarının geçtiği sığır satış veya kiralanmasıyla ilgili belgelerde hayvanın
fiyatı besili, sağlıklı veya hastalıklı olmasına göre büyük farklılık göstermektedir. Birkaç
112
metinde sığırın borç alınmış paranın karşılığında faiz olarak verildiğini görüyoruz. 113
Eşekler (emārum) uzun mesafe ticaretinin sürdürülmesinde vazgeçilmez hayvanlardı.
Asur Anadolu arasında gidip gelen kervanlarda eşekler dışında bir başka yük hayva-
nının kullanıldığına rastlanılmamıştır. Mezopotamya kaynaklarından bildiğimiz deve
(gammalum) Kültepe metinlerinde şimdiye kadar hiç geçmemiştir. Metinlerde eşeklerin
satışı , kiralanması, koşum takımları, yemleri için yapılan harcamalar, sağlık durumları,
114
taşıdıkları yükün cinsi ve ağırlıkları ile ilgili bilgiler geniş bir yer tutmaktadır. Eşeklerden
birçok metinde “kara eşek” (emārum şallāmum) olarak bahsedilmektedir. Birkaç metinde
geçen “dişi eşek” (atānum) dışında, eşeklerin özellikleriyle ilgili bilgi verilmediği için,
böyle nitelenen eşeklerin diğerlerinden farkının ne olduğunu bilmiyoruz. Herhalde
“kara eşek” tabiriyle güçlü, kervanlarda kullanılmaya elverişli hayvan kastediliyordu.
Sumerlilerin “dağ eşeği” (ANŠE.KUR.RA) adını verdikleri at (sīsum), koşum ve binek
hayvanı olarak Eski Mezopotamya ve Anadolu’da çok değer verilen bir hayvandı. Kül-
tepe metinlerinde “at” sözünü “seyisler başı” (rabi sīsē) unvanında görüyoruz. Elimizde
atın satışına veya yük hayvanı olarak kullanıldığına dair hiçbir belge yoktur. İki tablet
zarfı üzerindeki silindir mühür baskılarında dört tekerlekli bir arabaya koşulmuş dört
at görülmektedir. Anlaşılan at saraylar dışında yaygın değildi.
115
Klasik devir kaynaklarında Anadolu’dan “güzel atlar ülkesi” diye bahsedilmiştir.
Gerçekten de eski ve geç devir belgelerinde Anadolu atlarının ünü hep vurgulanagel-
miştir. Mama kralı Anum- hirbi’nin mektubundan ve Asur’un elçilerinin Hurmeli’ye
gönderdikleri mektuptan tanıdığımız Harsamna atlarıyla ünlü bir yerdi. 116

110 J.G. Dercksen 2008, s. 154.
111 F. Imparati 1992, mad. 65, 66, 176, 179, 185, 186.
112 L.G. Gökçek 2004, s. 69-70.
113 L.G. Gökçek 2004, s. 69, n. 68.
114 K.R. Veenhof 2010, Nr. 54’deki metinde toplam 12 eşeğe 3 mina 7,5 šeqel gümüş ödenmiştir. Eşeklerin
fiyatı 12 ile 22 ½ šeqel gümüş arasında değişmektetedir.
115 N. Özgüç 1965, s. 76.
116 Bkz. K. Balkan 1957, s. 62.

95