Page 79 - Kültepe Kaniş

Ekonomi ve Ticarî Hayat | Ticareti Yapılan Mallar
Bir diğer metinde, “Kaniş’e 10 mina (5 kg.) antimon gönder!” denilmektedir.
58

Demir
Alacahöyük’te ele geçen demir (parzillum) buluntular, demirin Anadolu’da M.Ö. 3.
bin yılda bilindiğini ve kullanıldığını göstermiştir. 59

Kültepe metinlerinde demirden bildiğimiz kadarıyla sadece iki yerde söz edilmiştir.
Bunlardan ilkinde, miktarı belirtilmeyen demire 70 şeqel gümüş ödendiğinden ; diğe-
60
rinde ise demirden yapılmış bir halkadan bahsedilmektedir. 61
Belgelerde bilgi bulunmasa da, Kaniş sarayında “demirciler başı” (rabi nappāhē) un-
62
vanı taşıyan görevlinin bulunması, demir metalurjisinin daha o devirde ileri bir noktaya
ulaştığının ipucunu vermektedir.

Batılı araştırmacılar, ileriki sayfalarda ele aldığımız, altından da kıymetli bir madde
olan amũtum’un demir olduğunu iddia etmişlerdir. 63

Hitit metinlerinde demir Sumerogram AN.BAR olarak çok sık geçer. Ayrıca demirci-
lerden (LÚ.MEŠ AN.BAR) söz edilir. Demirin “siyah demir” (AN.BAR GE 6); “beyaz demir”
(AN.BAR BABBAR) ve “iyi demir” (AN.BAR SİG 5) gibi niteliklerinden bahsedilmesi, bu
devirde demir üretim tekniğindeki gelişmeyi göstermektedir.
Hitit kralı III. Hattuşili (M.Ö. 1280-1250), kendisinden demir isteyen bir krala yazdığı
mektubunda şöyle demektedir:
“Bana yazdığın iyi (kalitede) demire gelince; Kizzuwatna’daki mühür imalathanesinde
iyi demir yoktur. Ben (önceden zamanın) iyi demir üretmek için uygun olmadığını yazmıştım.
(şimdi) demir üretecekler, daha bitirmediler. Bitirdiklerinde sana göndereceğim. Şimdi sana
demirden bir hançer gönderiyorum...” 64
Anitta ünlü kitabesinde Puruşhanda kralının kendisine hediye olarak demirden bir
taht ve demirden bir asa getirdiğini anlatır.

58 Kt. a/k 265: 10 ma-na lu-lu-am a-na Kà-ni-iš šé-bi-lam
31
32
59 Anadolu’da ortaya çıkarılan en eski demir buluntular ve bunların bulundukları yerler için bkz. Ü.Yalçın
2006, s. 496-498.
60 Kt. a/k 1260b: 3- 1 ma-na 10 GÍN KÚ.BABBAR ša pár-zi-li-im “1 mina 10 şeqel gümüş demirin (fiyatıdır).”
4
61 AKT 3, 97: ….. ṭup-pu-um ša ½ ma-na KÚ.BABBAR ù a-nu-qù-um ša pár-zi-li-im ša hu-bu-ul
23
22
20
21
Ta-ki-il5-A-šur… “Takil-Aşşur’un borçlu olduğu ½ mina gümüş ve demir halkaya ait tablet”
62 Geçtiği metin yerleri için bkz. K.R. Veenhof 2008, s. 222.
63 J. G. Dercksen 2004, s. 22.
64 A. Goetze 1940, s. 29.
79