Page 49 - seyit-burhanettin-mezarligi

T·´¯º³´»³ M³Í°´ T°¸½ Dµ¯×³ G³º³¼³Ðµ¼³ Bµ´ B°¯½¸

Amasya, Harput, Kemah) mumyalanmış cesetlere rastlanılmıştır. Bunlardan br Kemah’ın
kuzeynde bulunan Mengücek Türbes’ndedr. Belk bu esk geleneğn uzantısı olarak Osmanlı
padşahlarında “mumyalama” olmasa da zarur durumlarda “tahnt” şlemler görülmektedr .
21
Altaylardak Pazırık kurganlarında brçok eşyaların konulmuş olması da dkkat çekcdr.
Elbseler, halılar, mücevherler, kılıç, ok, çecekler, at takımları, pekl kumaşlar, kartal pençes,
geyk dşler bunların arasında yer almaktadır. RUBROUCK’a göre “ölünün bu dünyada kullan-
dığı ötek dünyada da şne yarayacağına nanılırdı” . Öbür dünyada yaşama nancı olduğu çn,
22
ölüye at gerekl eşyalar, elbseler, slahlar le yyecekler kurganlara yerleştrlrd. İlk çağlarda
aş doğrudan ölüye verlr, yan mezarına konulurdu. Manev kültür gelştkten sonra bu gele-
nek “sevabını ölüye bağışlamak üzere” fakrlere yemek vermek, helva vermek şekln almıştır .
23
Esk Türklerde ölümün br son olmadığı ve ölümden sonra br hayat ve ahret nancının
mevcut olduğu muhakkaktır. Üstelk bu nanç Türklerde dn tarhn çok esk dönemlerne kadar
uzanmaktadır. Türklern çok esk dönemlerden ber atları ve slahlarıyla brlkte gömülmeler
bu hayvana bnerek cennete gdeceklerne dar br nancın netcesyd Esasen esk Türklern
hayatında ve changrlklernde büyük br rol oynayan atın semav br kökten geldğn ve
mukaddes olduğuna nanılmaktaydı. Bu nanç ve defn âdet Hunlar, Göktürkler, Oğuzlar ve
Kıpçaklarda bulunmaktaydı . Hunlar ve Göktürk kurganlarında defn törenler le lgl şu
24
âdetlere rastlanılır: atların ölüyle brlkte gömülmes, atların aygır cnsnden olması, kuyruk,
yele ve topuklarının kesk olması, hang boydan geldklerne dar atların kulağı keslerek şaret
konulmasıdır. Bu yas âdetler son devrlere kadar sürekllğn devam ettrmştr.
Esk Türklerde yaygın br dğer ölü gömme âdet se, ölen kşnn mezarı başına, kend 49
heykeln “sn” ve öldürdüğü düşmanları smgeleyen kabaca yontulmuş taşlara “balbalını”
dkerlerd. Bu mezar heykeller 8. yy’ dan 14. yy.’a kadar sürekllğn devam ettrmş olup,
Moğolstan, Tuva, Güney Altay, Çn Türkstanı, Kazakstan ve Ukrayna’da rastlanmıştır . 8.
25
yy’ dan tbaren görülen sn taşları ve balballardan ktabın lerk bölümünde ayrıntılı olarak
bahsedlecektr.

Çn kaynakları Türklerde defn usullernn devrden devre ve hatta bazen aynı dönem
çersnde ble farklılıklar arz ettğn kaydedyorlar. Ölüyü yakma veya toprağa gömmenn
yanı sıra tabuta yerleştrlp dağların tepesnde br ağacın üzernde muhafaza usulünün de
Türk boylarında görüldüğü anlaşılmaktadır. Bu âdet Tabularda, Yakutlarda, Kırgızlarda da
görülmektedr. Bununla brlkte, bu şeklde ölüyü dağların tepesnde ağaçlar veya sedrler
üzerne koyarak muhafaza âdetnn bell br süre çn olduğu ve daha doğrusu cesedn etlern
çürümesne kadar bu şeklde muhafaza edldğ ve daha sonra kemklern toplanarak yakıldığı
anlaşılmaktadır .
26

21 Alım KARAMÜRSEL, “Türklerde Mezar....., s. 77–78.
22 Jean Paul ROUX, Orta Asya....., s. 65.
23 Abdülkadr İNAN, Esk Türk Dn....., s. 153.
24 Ünver GÜNAY– Harun GÜNGÖR, age, s. 85.
25 Alım KARAMÜRSEL, “Türklerde Mezar....., s. 77–78.
26 Ünver GÜNAY– Harun GÜNGÖR, age, s. 92.