Page 69 - Halil Edhem

62 140 KAYSERø ùEHRø 55

Kitabenin ikinci satÕrÕndaki «el-mutasaddÕka bi’l-malî ulüf» (binlerce mal sadaka
veren) demektir.

XII
Selçukî Hâtun’un MezarÕ, 683 (1284): Huand Hâtun Türbesi için de bulunan
di÷er bir mezarÕn baúucunda 0–60 m. boyunda ve 0.33 m. enindeki kitabenin
Türkçesi úöyledir: «Esirgeyen ba÷Õúlayan Allah’Õn adÕyla, bu kabrin sahibi,
Keykubâd o÷lu, ùehid Sultan Keyhüsrev’in Muharrem 6[80] (Mart 1284) yÕlÕnda
ölen kÕzÕ Selçukî Hâtun’undur.» Metni aúa÷Õdaki gibidir:

ϢϴΣήϟ΍ ϦϤΣήϟ΍ ௌ ϢδΑ (˺
ήΒϘϟ΍΍άϫ ΔΒΣΎλ (˻
ΖϨΑ΍ ϥϮΗΎΧ ϰϗϮ̪Ϡγ (˼
ϭήδΨϴϛ ΪϴϬθϟ΍ ϥΎτϠγ (̊
ΔΜϠΛ ΔϨγ ϡήΤϣ ϰϓ ΩΎΒϘϴϛ ϦΑ (̋
ΔϳΎϤΘγ ϥϭ (̌

Sultan II. GÕyâseddin Keyhüsrev’in kÕzÕ olan Selçukî Hatun’un bu mezar
kitabesinde görülen sadelik, kendisinin, babasÕ ve büyük annesinden çok sonra
ölmüú oldu÷unu gösterir. Çünkü, adÕ geçene, ne bir lâkap, ne de bir ünvan
verilmiyor. Hâttâ, babasÕ Sultan Keyhüsrev’in bile, «GÕyâseddin» unvanÕ
yazÕlmamÕútÕr. Kimbilir Selçukî Hâtun, Keyhüsrev’in hangi karÕsÕndan do÷muútur.
Belki, di÷er erkek kardeúleriyle bir anadan olmadÕ÷Õndan dolayÕ, babasÕnÕn
184
ölümünden sonra öksüz gibi ortada kalmÕútÕr . Bu hususlarÕ bakabildi÷imiz
kaynaklar söylemiyor.
Selçukî Hatun’un ölüm tarihinin bir bölümü, yani onlar hanesi, «erkam-Õ
divâniyye» (bazÕ Arap harfleriyle gösterilen rakamlar) ile yazÕlÕdÕr. Biz, bunu
«muharrrem ayÕ, yÕl 3, nun (n) ve 600» úeklinde anlamÕútÕk. Nun: 80 oldu÷una göre;
185
683 yÕlÕnÕn muharrem ayÕ (Mart 1284) ortaya çÕkar . Bununla beraber, bu tarihi
yerinde bir kere daha incelemek gerekir. E÷er bizim anladÕ÷ÕmÕz úekil do÷ruysa,
Selçukî Hatun, babasÕndan otuz dokuz yÕl sonra ölmüú oluyor. Selçukî adÕna øslâmî
186
kitabelerde çoklukla rastlanÕr .
YukarÕda incelenen IX, X ve XI nolu kitabeler hayÕr sahibesi Mahperi Hatun’a
aittir. AdÕ geçenin gerek adÕ ve gerekse Sultan II. GÕyâseddin Keyhüsrev’in annesi
187
oldu÷u bu kitabeler metninden anlaúÕlÕyor . Bundan dolayÕ, Mahperi Hatun, Sultan
I. Alâeddin Keykubâd’Õn karÕsÕdÕr. Kendisinin kimin kÕzÕ veyahut nereli oldu÷unu
188
bilemiyoruz . øbn Bîbî, Alâeddin’in yalnÕz Melik Âdil kÕzÕ Melike Adile ile

184 Keyhüsrev’in Tamar Hatun’dan olan bir kÕzÕ «Gürcü Hâtûn» adÕyla anÕlÕp, Mu’izzeddin’in karÕsÕ
idi. Bkz. «Merzifon’da Pervâne Muineddin Süleyman» adÕnda bir kitabe, TOEM’da makale, yÕl 1333, s.
42.
185 Erkâm-Õ Divâniyye, Selçuklu paralarÕnda Keyhüsrev zamanÕnda kullanÕlmaya baúlamÕútÕr. Bkz.
Galib, Takvim, s. 55. Tevhîd Katalog, giriú, s. XIII. [Osman Turan da, Selçuklular ZamanÕnda Türkiye, s.
403’de 1284 yÕlÕnÕ almÕútÕr].
186 TOEM, yÕl, 1331, s. 654, 665 ve not 1.
187 Mahperi Hatun’un Zile ve Tokat arasÕnda bulunan Pazar Köyü yakÕnÕnda güzel eserlerden, fakat
ne yazÕk ki, yÕkÕlmaya yüz tutmuú çok büyük bir hanÕ olup, kitabesi 636(1239) tarihini taúÕr. YapanÕn adÕ,
«Sultanlar SultanÕ’nÕn annesi Mahperi Hatun» úeklinde yazÕlÕdÕr.
188 Mâhperi Hatun, Kalonoros Kalesi hâkimi BizanslÕ Kyr Vart’Õn kÕzÕdÕr. Bkz. Osman Turan, a.g.e.,
s. 335-336, 455. (K.G.)