Page 75 - Halil Edhem

68 146 KAYSERø ùEHRø 61

alÕnan ganimetlerin çoklu÷undan dolayÕ, geri dönmek arzusunda olduklarÕ için,
211
kalenin alÕnmasÕnÕ gelecek yÕla bÕraktÕrmak istiyorlardÕ. ø÷diúbaúÕ olan
212
Hajuko÷lu , gece Baycu’nun yanÕna bir haberci yollayÕp, ba÷ÕúlanmasÕnÕ istedi.
øste÷i iyi karúÕlanÕnca, la÷Õm yolundan dÕúarÕya çÕktÕ ve Mo÷ol ordugâhÕna gitti.
213
Gerek úehrin ve gerekse askerin durumlarÕnÕn zayÕf oldu÷unu, derinli÷ine anlattÕ .
Mo÷ol emîrleri bu durumu ö÷renince, Baycu’nun yüksek rütbeli memurlardan bir
adama güvendi÷ini anladÕlar. ùehir sübaúÕsÕ olan Topal Ayaz da Hajuko÷lu’na
katÕldÕ. ùehir içinde Samsameddin’den baúka kimse kalmamÕútÕ. Baycu kuúatmayÕ
kaldÕrmak fikrinden cayarak, bütün ordunun silahlanmasÕnÕ emretti. Gedik açÕlan
burca merdivenler koyup, üzerine çÕktÕlar. Her kimi gördülerse, kÕlÕçla úehitlik
úerbetini tattÕrdÕlar. Aúa÷Õ inip, kapÕnÕn kilidini kÕrdÕlar. Bütün asker úehire girdi.
ùehirde bulduklarÕ askerlerini ba÷layÕp, hepsini Meúhed OvasÕ’na götürdüler. Evleri
ya÷ma ve içindeki adamlarÕ öldürdükten sonra úehri ateúlediler. ùehirden ve
úehirlilerden el çektikten sonra, dÕúarÕ çÕktÕlar. Önceden tutup, ba÷ladÕklarÕ köleleri
Meúhed OvasÕ’nda öldürdüler. Çocuk ve kadÕnlarÕ da aralarÕnda üleútikten sonra,
çÕkÕp gittiler. Yolda hastalanan veya yaya yürüyemeyen köleleri öldürdüler.»
øúte, Kayseri tarihi için çok önemli olan bu acÕklÕ olayÕ, øbn Bîbî bize bu yolda
anlatmÕútÕr. Kayseri gibi güzel bir belde, bu yÕkÕmdan sonra kendini çok zor
toplayabilmiútir. Fakat yalnÕz burasÕ de÷il, baúka birçok güzel beldeler, hatta
Mo÷ollarÕn geçmedikleri yerler de virânelik olmuútur. Ortada düzeni kuracak ne
hükümet, ne de hükümdar vardÕ. øç karÕúÕklÕk ve ya÷macÕlÕk ülkenin her yöresinde
hüküm sürüyordu. Bundan dolayÕ, bu sÕkÕntÕlÕ duruma bir son vermek için, ilk önce
her neye mal olursa olsun, Mo÷ollarla barÕú yaparak, bunlarÕ ülke dÕúÕna çÕkarmak
gerekiyordu. øúte bunu iyi anlayan birkaç millî onur sahibi kiúilerin baúÕnda ülkenin
en becerikli ve en sözü dinlenilen devlet adamlarÕndan Sahib Mühezzibeddin
214
bulunuyordu . Bu adam her úeyi, hatta Mo÷ollardan gelebilecek so÷uk
davranÕúlarÕ, yolculuk sÕkÕntÕlarÕnÕ göze alarak, onlardan barÕú istemek üzere,
beraberinde Amasya KadÕsÕ Fahreddin de bulundu÷u halde, Erzurum sÕnÕrÕnda
kurulmuú olan Mo÷ol ordugâhÕndan Baycu Noyan’Õn yanÕna ulaútÕ. Mo÷ollar Sahib
Mühezzibeddin’i hatÕr sorup, gönül alarak kabul ettiler. YanÕnda getirmiú oldu÷u
hediyeleri sunmakla birlikte, görüúmelerde Mühezzibeddin, so÷ukkanlÕ ve
uyanÕklÕkla konuúarak, kendisini tam izinli ve yetkili delege gibi tanÕttÕ.
Görüúmelerin sonunda, Selçuklu Devleti tarafÕndan her yÕl Mo÷ollara belirli
miktarda altun, at, katÕr, kÕsrak, öküz ve koyun verilmek úartÕyla 642(1244) yÕlÕ
215
içinde barÕú antlaúmasÕ yapÕldÕ . Gerçi bu andan itibâren baúlayarak, Selçuklular
artÕk Mo÷ollara vergi vermeye baúlamÕúlardÕ. Fakat bu Mühezzibeddin’in

211 øhtimal ki, tevâúilerin amiri anlamÕnadÕr. [Selçuklular’da úehirleri koruyan bir sÕnÕftÕr. Bkz. O.
Turan a.g.e., s. 442, not, 94 b].
212 Belki, Hâçîko÷lu.
213 Görülüyor ki, Kayseri’nin ya÷malanmasÕ bir ihânetle olmuútur.
214 Sâhib Mühezzibeddin Aleddeylemî, sonra Selçuklu Devleti’nde çok büyük yer tutan ünlü Pervane
Muineddin Süleyman’Õn babasÕdÕr. Ancak ileride görülece÷i gibi, Pervâne babasÕnÕn vatansevere yaraúÕr
görev anlayÕúÕna uymayÕp, tam tersine Mo÷ollara baú e÷mek ve onlarÕn Selçuklu ülkelerindeki
uygulamalarÕna âlet olmak gibi, yanlÕú bir siyâset gütmüútür. Bkz. TOEM’da yayÕnladÕ÷ÕmÕz
“Merzifon’da Pervâne Muineddin Süleyman AdÕna Bir Kitabe” adlÕ rnakale, sene, 1333, s. 42. [Bkz. O.
Turan, a.g.e., s. 438-450]
215 øbn Bîbî, yenilenen verginin miktarÕnÕ bildirmiyor. D’hosson, FransÕzca Mo÷ol Tarihi’nde (c. 3, s.
83, not, 1) Misyoner Simon’un anlatÕúÕna dayanarak, bu barÕú antlaúmasÕ gere÷ince Selçuklu sultanÕnÕn
her yÕl masrafsÕz Büyük ølhan’Õn baúkentine 1. 200. 000 altÕn, 500 top ipekli kumaú, 500 deve, 500 koyun
göndermeyi ve bundan baúka sunaca÷Õ hediyelerin de adÕ geçen vergi de÷erine eúit bulunmasÕnÕ kabul
etti÷ini yazÕyor.