Page 51 - Kayseri Ansiklopedisi Cilt 3

[1002] 42 / HAL KAYSER‹ ANS‹KLOPED‹S‹

Yahyalı halılarında geometrik ve kıvrımlı renktedir. Alınlık (sandık); dikdörtgen
motifler bir arada kullanılır. Yahyalı halı- biçimindedir. Zeminin başında ve so-
larının desenleri çeşitlidir ve belli isim- nunda, bazense zeminin başında ya da
lerle anılırlar; “Kemerli”, “Karpuzlu”, sadece zeminin sonunda bulunur.
“Dabazlı”, “Göbekli”, “Mihraplı”, “Üç Ebat: Divan halısı (karyola), yolluk, es-
Göbekli”, “Çit ayak” motifi; genellikle vap çuvalı, çanta, heybe, halı torba, cüz-
bordürde sıralı olarak ve renk değiştir- dan, kuşak, halı yastık, minder vb. dokun-
mek suretiyle kullanılır. Çitayak motifi, maktadır. Büyük ebatlı dokumalar genel-
bazılarına göre “dua eden iki kolu”, bazı- likle 1,25x2,5 m’dir. Derebağ kasabasında
larına göre ise “sevgiliye sunulan çiçek- çeyrek halı adıyla tabir edilen 80x120 cm
leri” sembolize etmektedir. Dabaz, alerji halılar ve 70x300 cm ebadında yollukla-
sonucu vücutta oluşan kabarcıklara veri- rın dokumacılığı yaygındır. Divan (karyo-
len isimdir. Köşelerden sonra gelir. Bun- la) halıları ise genellikle 1x2 m ebadında
ların renkleri birbirine uyumludur. Köşe dokunur.
kırmızı olursa, dabaz mavi olur; dabaz
kırmızı olursa, köşe mavi olur. Dabaz Bünyan Halıları
baklava dilimine benzer, “V” şeklinde a- Bünyan* halıcılığının adını duyurması,
çılıp bordüre dayanır. Kenarlarda kalan Bünyan’ın yerleşim yeri olarak büyümesi
yerler “köşe” adını alır. Köşede en fazla ve buna bağlı olarak halı üretiminin art-
“çit” motifi kullanılır. Dabazda; beyaz, masıyla başladı. XIX. yüzyıl ikinci yarı-
siyah, kırmızı, mavi ve yeşil renkler kulla- sından itibaren, Orta Asya’dan gelen ve
nılır. Karpuzlu Halı ise adını, göbekte al- geleneksel olarak devam eden motiflerde
tıgen içerisinde, geometrik şekilden dola- bazı düzenlemelere gidilmiş, halıcılıkta
yı almıştır. Yöre halkı altıgen şekilleri or- kullanılan doğal boya iplerin yerine daha
tadan kesilmiş karpuza benzettiklerinden çok sentetik boyalarla boyanmış ipler
bu ismi vermişlerdir. Yahyalı Halılarında; tercih edilmeye başlanmıştır. Kayse-
saçak, çiti (bazılarında yok), kilim örgü- ri’den Bünyan’a gelerek halı dokutmaya
sü, etlik, dış sedef, bordür, iç sedef, zemin başlayan tüccarlar, daha seri üretim ya-
düzenlemesi uygulanmıştır. Sedeflerin i- pabilmek için, ipin elde eğrilip doğal bo-
kisinde de genelde aynı kompozisyon ve yayla boyanması zahmetine katlanmadı-
aynı renkler kullanılır. Sedeflerde; elma lar ve 1907 yılında İngiltere’nin Manc-
ayak, püsü izi, tavuk çımağı motifleri hester şehrinden yün ve pamuk ipliği sa-
kullanılır. Genelde lacivert renktedir. tın alarak Almanya’dan da suni boya ge-
Bordürde; çift camili, muska ve yıldız tirttiler. Böylece, elde eğrilip doğal boya-
motifleri kullanılır. Genelde kahverengi larla boyanmış iplerle dokunan halıların
yanı sıra, sentetik boyalarla boyanmış
Manchester ipinden dokunan halılar da
dokunmaya başlanmıştır. Yörede, boya-
sız koyun yününden doğal renklerle do-
kunan “natural halılar” önemlidir. Bün-
yan halısının dokumada kullanılan atkı,
çözgü ipi ve pamuk ilmesi yündür. Yöre-
de, atkı ipine “arış”, çözgü ipine ise “dire-
zin” denir. Bünyan halılarının desenle-
rinde genellikle beyaz zemin üzerine
mavi renkli madalyonlar görülür. Halıda-
ki motiflerde desenin ağırlığına da bağlı
olarak yaklaşık 12 renk kullanılır. Kırmı-
zı, sarı, mavi, yeşil, siyah, kahverengi, gri,
beyaz, lacivert renkler ağırlıklı olarak
Bünyan halısı kullanılmaktadır.