Page 52 - Kayseri Ansiklopedisi Cilt 3

KAYSER‹ ANS‹KLOPED‹S‹ HAL / 43 [1003]

Dokumaların Kullanım Alanları: Yas-
tık, minder, heybe, levha, çeyrek (90x130
cm), beş yüz (seccade 120x180 cm), kar-
yola (altı yüz, 150x240 cm), kelle (yedi
yüz 2x3 m), taban (6-12 m arası), sedir
şeklindedir.
Desenlerine Göre Bünyan Halıları: Çi-
çekli; “ince çiçekli” (empirme), “iri çiçek-
li” (bademli, farahan, telekli). Geometrik
motifli; “Kazak” (Sandıklı) “Şirvan”, “Bu-
hara”, “Rus kazağı” gibi motifler, alındık-
ları şehirlerin isimleriyle anılmaktadır.
Göbekli; “Keşan”, “Lalezar”, “Hayali”,
“Üzümlü” şeklinde sınıflandırılır. Yörede
bilinen desen isimleri; “Laleli”, “deve-
boynu”, “sarmaşık”, “kirpikli”, “buğday-
lı”, “anağra”, “üzümlü”, “Keşan”, “Buha-
ra”, “Kazak”, “Rus kazağı”, “dolaplı”, Topkapı Sarayı’nda sergilenen Bünyan
“ince çiçek”, “simli”, “bademli”, “tintik”, halısı (B.Akbaş Arşivi)
“papatya”, “Şirvan”, “madalyon”, “güneş- tezgâhlar çam ağacından, tezgâhların or-
li”, “hayali”, “telekli”, “Konya ladiği”, tasındaki bel ağacı ise gürgenden elde
“ferağan”, “sinekli”, “mihraplı”, “sandık- edilmiştir. Yörede genellikle ahşap ger-
lı”, “göbekli”, “yürekli”, vb. şeklindedir.
me tezgâh kullanılır. Tezgâhların büyük-
lüğüne göre tezgâhlarda bir ya da iki kişi
Hacılar Halıları bazense daha fazla kişi oturarak aynı an-
Hacılar*’da dokunan halılarda, yöreye ait da dokuma yapabilmektedir.
karakteristik motif, desen, renk, ebat Hacılar halılarında, kapalı-çift şeklinde
özellikleri ve kaliteden bahsetmek zor- bilinen Türk-Gördes düğüm tarzı kulla-
dur. Çünkü yöre halkı, gelir getirdiği için nılmaktadır. Germe tezgâhlarda çözgü,
ticari amaçla çeşitli desenlerde halılar direk tezgâh üzerine çözülür. Çözgü,
dokumuş, dokunan bu halılar da yurt içi- halıcılar tarafından çözüldükten sonra,
ne ve yurt dışına satılmıştır. Bu halılar, dokuma yapılacak evlere getirilir.
kaliteli ve mükemmel işçiliği sayesinde Tezgâhlar, oturma odasının aydınlık tara-
bir süre sonra aranılan ve istenilen halılar fına yerleştirilir. Taban ipi atılır. Yörede
olmuştur. “sıçandişi” denilen çiti örülür. “Toprak-
Ham Madde: Yörede dokunan halılar, çalık” (kilim örgüsü) kısmı havsız doku-
kullanılan ham maddelerine göre üç gru- nur; sonra dokumaya geçilir. Yün halılar-
ba ayrılabilir; yün halılar, floş halılar ve da genellikle düğüm atıldıktan sonra bı-
ipek halılar. Hacılar yöresindeki doku- çak çok fazla kullanılmayarak ilmeklerin
malarda kullanılan ipek iplikler, uçları genelde elle kopartılır; ipek halılar-
Bursa’dan satın alınmaktadır. Yün ise da ise bıçakla kesilir. Düğüm sıraları atıl-
Afyon ve Balıkesir bölgelerinden alına- dıktan sonra metal taraklarla (kirkit) sı-
rak, Uşak’ta iplik haline getirilmektedir. kıştırılır. Her düğüm sırasından sonra ise
1970 yılına kadar yün halı dokumacılığı- “vargel” (varangelen) yukarı kaldırılarak
na ağırlık verilmişken, 1967’den sonra basma atkı yöntemiyle alt ve üst atkı atı-
floş halı dokumacılığına başlanmıştır. Bu lır. Bütün bu işlemlerden sonra dokuyu-
floş halılar genellikle ihraç edilmiştir. cu, düğüm uçlarını bir gün boyunca kes-
1970 yılından sonra ise yörede ipek halı mez; ancak günün sonunda bu işleme
önem kazanmıştır. geçer ve düğüm uçlarını halı makasıyla
Hacılar’da ipler kimyasal boyayla boyan- keser. Dokuma bittikten sonra halı
maktadır. Halıların dokunduğu bu tezgâhtan çıkarılır fakat saçaklar örül-