Page 72 - Kültepe Kaniş

Prof. Dr. Cahit Günbattı | Kültepe - Kaniş
“Kusia’nın getirdiği tüccara ait gümüşe gelince, Aşağı Ülke’den gelen kervan gecikti ve
burada kalay üzerine ticaret yoktur. Eğer Aşağı Ülke’den kervan gelirse, şehrin (Asur’un) kararı
gereğince kumaş ve kalay satın alacağım ve hemen size göndereceğim…” 33
Kaniş’e ulaşan kervanlar saraya % 3 nispetinde “gümrük vergisi” (nishatum) öder ve
saray ihtiyacı kadar kalayı satın alırdı. Kaniş’te satılmayan kalay diğer şehirlerde gümüş
karşılığında pazarlanırdı.

Kalayın fiyatı Anadolu’da Asur’dakinden iki kat daha fazlaydı. Asur’da 1 şeqel gümüşe
14-15 šeqel kalay alınırken, Anadolu’da 1 šeqel gümüşe ancak 6-7 şeqel kalay alınabili-
yordu. Yâni tüccarlar kalaydan % 100 kâr ediyorlardı.
Waklum sıfatıyla Asur kralının tüccarlara yazdığı birkaç mektuptan bizzat kralın da
bir tüccar gibi Anadolu’da kalay pazarladığını öğreniyoruz. Bunlardan birisinde kral iki
tüccara şöyle yazmaktadır:

“Şũ-Nũnu benim mührüm altında sana 5 mina kalay getirdi. Kalayımın satışından (elde
edilecek) gümüşü bana gönder. Düşük bir fiyatı kabul etme. Tanrı Aşşur ve kendi tanrımın
huzurunda size dua edeceğim….” 34
Bir diğer mektupta kral 180 kg. kalayını satmaları için üç tüccara âdeta yalvarmaktadır:

“6 talent ve ilâvesiyle kalayı, sargı (içerisinde) 12 (parça) kumaşı (ve) 3 siyah eşeği Ennum-Aş-
şur size getirmektedir. Siz benim oğullarımsınız. Orada (Kaniş’te) sanki kendi işiniz gibi çaba
gösterip kalayımı satın. Aduda’yı beklemeyin. Kalayı (oradaki) geçerli oranın ½ şeqel altında
satın. Gümüş Aduda’ya ulaşsın. Sizin için Tanrı Aşşur ve kendi tanrımın huzurunda dua
edeceğim…… 35

Metinlerde kalayın birkaç cinsinden bahsedilmektedir. Bunlar:
∙ Kaliteli kalay (annakum damqum)
∙ Çok kaliteli kalay (annakum damqum watrum)

33 AKT 3, 74: …….…KÚ.BABBAR ša DAM.GÀR ša Ku-ṣí-a ub-lá-ni h[a- r]a-num ša ma-at ša-pì-i[l5-t]
3
5
6
4
im ša-da-at ù a-na-kam ší!-mì AN.NA ù-lá i-ba-ší šu-ma ha-ra-num ša ma-at ša-pì-il5-tim e-ta-ar-
9
7
10
8
ba-am ma-lá dí-in a-limki AN.NA ù TÚG.Hİ.A / a-ša-a-ma i-pá-nim-ma ù-šé-ba-lá-ku-nu-tí
12
11
13
AKT 3, 73: 21-30’daki Aşağı Ülke’den gelecek kervandan tüccara ait 33 mina gümüşün 1/3’ü ile kalay
alınacağı bilgisi verilmektedir.
34 VAT 9825: 5 ma-na AN.NA ku-nu-ki-a Šu-Nu-nu ub-lá-kum ší-im AN.NA-ki-a KÚ.BABBAR šé-bi-
7
10
6
8
9
lam [lá] ta-ba-ta-qám [İGİ] A-šùr ù i-li-a a-kà-ra-ba-ku-nu-tí (M.T. Larsen 1976, s. 141-142).
13
14
11
12
35 AKT 2, 22: 6 GÚ ù it-ra-sù AN.NA 12 TÚG ša li-wi-tim 3 ANŠE ṣa-lá-me En-um-A-šur i-ra-dí-a-ku-
8
7
5
6
nu-tí me-er-ù-i-a a-tù-nu a-ma-kam ki-ma a-ra-ma-na-tí-ku-nu tù-us-ta-ma-ra-ṣa-ni AN.NA-ki
12
9
11
10
dí-na A-du-da lá tù-qá-a-a AN.NA 1/2 GÍN zi-<tí>-šu ki-ma i-za-zu et-qá-ma dí-na KÚ.BABBAR
16
14
17
13
15
A-du-da li-ik-šu-da-am İGİ A-šur ù i-li-a a-kà-ra-ba-ku-nu-tí
19
18
20
72