Page 86 - Kültepe Kaniş

Prof. Dr. Cahit Günbattı | Kültepe - Kaniş
“ 1-4 Aşşur-malik’ten Dān-Aşşur 1/3 mina 5 şeqel saflaştırılmış gümüş alacaklıdır. 5-8 (Gümüşü)
Kurub-İştar’ın haftasından itibaren 10 hafta içerisinde ödeyecektir. 9-14 Eğer ödemezse her bir
mina için ayda bir ½ şeqel faiz ilâve edecektir. 14-16 Qarrātum ayı, İli-dān’ın senesi. 17-18 Erra-
şulũlī’nin huzurunda, Aşşur-dũri’nin huzurunda.”

Bu senette borcun zamanında ödenmemesi durumunda tespit edilen yıllık faiz
oranı %30’dur.

“Borçlunun borcunu filanca kimsenin haftasından (hamuštum’undan) itibaren şu kadar
hafta (hamuštum) içerisinde ödeyecek” ifadesinden, hamuštum’un hem bir memuriyet,
hem de bir süre karşılığında kullanıldığı açıktır. Akadça hamšum “beş” kelimesinden
teşkil edilmiş olması bu sürenin 5 gün olduğunu gösterir. Yayınlarda “hafta-eponimi”
olarak tanımlanan hamuštumlar’ın Kaniş’de nasıl bir görev yaptıklarını bilmiyoruz.
Asurlu ve yerli kimseler arasında düzenlenmiş senetlerde yerliler daha çok Asurlu-
lar’ın borçlusu olarak görülürler. Asurlular arasında normal faiz oranı kārum’un kararı
gereğince (şibtum kīma awāt kārim) yıllık %30 idi. Fakat yerlilerin bazen %100’ün
üstünde faiz oranıyla borçlandıklarını görüyoruz.

Eski Mezopotamya’da tefeciliği önlemek için faiz oranı saray tarafından belirleni-
yordu. Hammurabi Kanunu’nun 51 ve 72. maddelerinde faizin kralın fermanı (şimdat
šarrim) ile ilan edildiğini görüyoruz.
Bazı senetlerde borç, kefil ve ortak borçlandırmayı ifade eden bir teminat formülüyle
garanti altına alınmaktadır. Aşağıdaki örnek belgede, iki borçludan birisi ve alacaklı
Asurlu olduğu halde, üç şahidin de yerli kimseler olması dikkati çekmektedir. Gecikme
faizi yıllık % 60 olarak belirlenmiştir.

AKT 3, 7

4
5
3
1 2 1/2 ma-na KÚ.BABBAR ṣa-ru-pá-am i-ṣé-er A-mur-A-šùr ù Ta-am-ri-a En-um-
2
A-šùr i-šu iš-tù ha-mu-uš-tim ša I-tur 4-DINGIR a-na 10 ha-am-ša-tim i-ša-qù-lu 11
8
7
10
9
6
šu-ma lá iš-qù-lu 3 GÍN.TA ṣí-ib-tám i-na ITI.KAM a-1 ma-na-im ù-ṣù-bu KÚ.BABBAR
13
14
12
15 i-qá-qá-ad šál-mì-šu-nu ù ke-ni-šu-nu ra-ki-is IGI A-šu-a-ah-šu IGI Pé-ru-a-li 20
19
18
17
16
IGI Ha-pu-a-šu
1-6 “Ennum-Aşşur Amur-Aşşur ve (yerli) Tamria’dan 2 ½ mina saflaştırılmış gümüş
alacaklıdır. 6-10 İtũr-ilī’nin haftasından itibaren 10 hafta içerisinde ödeyecekler. 11-14 Eğer
ödemezlerse (her 1 mina için) ayda 3 şeqel gümüş ilâve edecekler. 14-17 Gümüş (borç) onların
(malî bakımdan) sağlam ve (yasal olarak) sorumlu olanların başlarına bağlıdır. 18-20 şahitler:
Aşuahşu, Peruali, Hapuaşu.”
86