Page 87 - Kültepe Kaniş

Ekonomi ve Ticarî Hayat | Borç ve Alacak İşlemleri
“Gümüş (borç) onların sağ ve meşru olanların başına bağlıdır” (iqqaqqad šalmišunu
u kīnišunu rakis) kefalet formülü ile, borcun müşterek olarak üstlenildiği, yâni ailenin
yetişkin üyelerinin de sorumlu oldukları garantisi verilmektedir.
Altı yerlinin bir Asurlu’ya borçlu oldukları 12 ½ mina (yaklaşık 5-6 kg.) saflaştırılmış
gümüşe ilişkin bir senette kefalet formu, “gümüş (borç) onların (malî bakımdan) sağlam ve
(hukuken) sorumlu olanların başlarına, evlerine ve kapılarına bağlıdır” şeklinde daha farklı
87
bir yapı içerisinde geçmektedir. Buradaki “ev” (bētum) ve “kapı” (bābum) kelimelerinin
borçlunun bütün ailesini ifade etmek için kullanıldığı açıktır.

Yerli halk birbirlerine gümüş dışında, başta hububat olmak üzere, ekmek ve nadi-
ren koyun borçlanıyorlardı. Aralarında düzenledikleri senetlerde borcun vâdesi, başta
hasat zamanı olmak üzere, bazı ziraî tabirlerle belirleniyordu. Daha seyrek olarak,
88
Anadolu’da tapılan tanrılar için, yılın belli zamanlarında yapıldığı anlaşılan bayramlar
da borcun ödeneceği tarih olarak tespit ediliyordu.

Kanişli şarabunuwa, henüz yayınlamadığımız senetlerde, birçok vatandaşına borç
olarak para (gümüş), arpa, buğday ve ekmek veren bir tüccar olarak karşımıza çıkmak-
tadır. Aşağıdaki belge 5 kişiye borç verdiği 6 çuval arpa hakkındadır:

Kt. g/k 12b

3
2
1 6 na-ru-uq še-am i-ṣé-er Šar-ni-kà-an Ha-ar-ša-a Ša-ri-ù-man Šé-wi-iš-mì-i 6
4
5
me-ra-šu Ší-ša-ah-šu-šar ù Di-ik-šar Ša-ra-bu-nu-wa i-šu še-am i-na ha-ar-pì i-na
10
8
9
7
11
kà-ar-pi-tim ša Pe-ru-wa i-na Kà-ni-iš i-ma-du-du še-um i-qá-qá-ad šál-mì-šu-nu
13
16
15
12
14
19
20
ki-ni-šu-nu 17 ra-ki-is İGİ A-ta-li İGİ Šu-pì-ah-šu İGİ Ki-kà-ar-sa-an
18
“ 1-9 Şarnikan, Harşa, Şariuman, Şişahşuşar’ın oğlu Şewişmi ve Dikşar’dan Şarabunuwa 6
çuval arpa alacaklıdır. 9-14 Arpayı hasat zamanında Peruwa’nın ölçeği ile Kaniş’te ölçecekler. 15-17
Arpa onların (mâli bakımdan) sağlam ve (yasal olarak) sorumlu olanların başlarına bağlıdır. 18-20
şahitler: Atali, Şupiahşu, Kikarşan.”
Yerli halk arasında hububat borcu sebebiyle düzenlenmiş belgelerde, aslında “kap”
(karpatum) anlamındaki kelime bir şahıs adıyla birlikte, “o kimsenin ölçeği” karşılığında
bir hacim ölçüsü olarak kullanılmaktadır. Yerliler, “ülkenin ölçeği” (karpat mātim) tâbir
89
edilen ve belli bir ölçeği gösterdiği anlaşılan diğer bir hacim ölçüsü de kullanıyorlardı.
87 AKT 3, 10: … KÚ.BABBAR i-qá-qá-ad šál-mì-šu-nu ù ke-ni-šu-nu i-Étí-šu-nu ù ba-a-bi4-šu-nu
21
17
19
20
18
22 ra-ki-is
88 Bkz. s. 95.
89 Ağırlık ölçüsü olarak kullanılan “ülkenin taşı” (aban mātim) buna paralel bir tâbirdir.
87